Newyddion CFfI Cymru

Siaradwyr Gwadd (Chwith i Dde): Rhidian Glyn, Llyr Jones, Rebecca Wilson a Nigel Owens MBE

Ar ddydd Sadwrn y 14eg o Ionawr 2023, cynhaliodd CFfI Cymru eu seithfed Cynhadledd Materion Gwledig a noddwyd yn garedig gan CCF. Y lleoliad eleni oedd Plas Isaf, Corwen.

‘Llwybrau Ffermio’ oedd thema Cynhadledd Agri23 eleni ac yn sicr fe’u cymerwyd ar rai llwybrau gwahanol iawn drwy gydol y dydd. Thema arall a gafodd ei chyffwrdd arno yn ystod y dydd oedd iechyd meddwl.

Dywedwyd wrth y Ffederasiwn ei bod yn ‘ostyngedig’ iawn clywed y siaradwr gwadd, Nigel Owens MBE, yn siarad gyda’r gonestrwydd mwyaf am ei frwydrau ei hun gydag iechyd meddwl. Clywsant hefyd am ei daith ffermio o un ar bymtheg oed ymlaen a sut y cafodd hynny ei ohirio er mwyn dilyn ei angerdd dros ddyfarnu rygbi. Ar ôl cyflawni Record Byd am ei 100fed Gêm Brawf Ryngwladol, dychwelodd i ffermio wedyn wrth iddo adeiladu ei fuches Mairwen o Wartheg Henffordd Pedigri.

Ail siaradwr y dydd oedd Llyr Jones ‘Derwydd’ a soniodd am sut mae’n defnyddio adnoddau o’i fferm ei hun i gynhyrchu ynni a sut mae gormodedd yn cael ei roi yn ôl i mewn i’r busnes i’w wneud yn fwy cynaliadwy. Mae ystod eang o brosiectau ynni adnewyddadwy yn Derwydd yn golygu bod eu holl drydan yn wyrdd. Mae ei waith trydan dŵr yn defnyddio dŵr o nant i gynhyrchu digon o ynni i redeg 26 o gartrefi am flwyddyn! Mae pwmp gwres o’r ddaear yn gwresogi ei uned wyau, gan gadw’r ieir yn gynnes, mae pympiau ffynhonnell aer yn gwresogi’r ffermdy a’r bwthyn gwyliau, ac mae paneli solar hefyd yn cynhyrchu trydan sy’n cael ei allforio i’r grid. Mae ei benderfyniad a’i waith caled wedi caniatáu iddo dyfu ei fusnes, yn llwyddiannus iawn, gyda llawer o fentrau newydd ar y gweill ar gyfer y dyfodol.

Yna croesawodd y Ffederasiwn Rhidian Glyn, a soniodd am ei daith a oedd yn wahanol i’n siaradwyr blaenorol gan nad oedd ganddo gefndir ffermio. Fodd bynnag, ers hynny mae wedi llwyddo i adeiladu ei fusnes ffermio o ddim ond 15 o famogiaid mynydd Cymreig yn 2008 i sicrhau tenantiaeth busnes fferm 10 mlynedd yn Rhiwgriafol ac mae wedi tyfu i fod yn ddiadell o 850 o famogiaid a 250 o amnewidion. Mae hefyd wedi sefydlu buches odro y bydd yn godro ohoni am y tro cyntaf y gwanwyn hwn.

Siaradwr gwadd olaf y dydd oedd Rebecca Wilson, ffermwr pumed cenhedlaeth o Swydd Efrog a siaradodd un o gyflwynwyr podlediad Farming ‘Boots and Heels’ am ei thaith o fod yn blentyn ifanc yn tyfu i fyny ar y fferm i ennill gradd ym Mhrifysgol Cymru. Caergrawnt mewn Gwyddor Ddynol, Cymdeithasol a Gwleidyddol i symud ymlaen wedyn i radd meistr yn y Brifysgol Amaethyddol Frenhinol. Yna bu Rebecca yn gweithio o fewn y sector ond yn y diwedd aeth yn ôl i ffermio ac mae bellach yn rheoli ei fferm deuluol ochr yn ochr â’i thad a’i chwaer. Mae gan Rebecca ddilyniant mawr gyda’i phodlediad, Instagram a sianel YouTube ac mae’n gwneud gwaith rhagorol yn arddangos yr hyn y mae Amaethyddiaeth Prydain yn ei olygu.

Aelodau CFfI Cymru ar daith fferm o amgylch Stad y Rhug

Y Prynhawn hwnnw, rhannodd mynychwyr y gynhadledd yn ddau grŵp; arhosodd un grŵp ym Mhlas Isaf, tra mentrodd y grŵp arall ar daith fferm o amgylch Stad y Rhug, dan arweiniad Gareth Jones. Aeth yr aelodau o amgylch yr Ystâd ar eu trelar trafnidiaeth i glywed hanes sut mae Rhug wedi datblygu a newid yn y 30 mlynedd diwethaf i fod yn organig, o dan Berchnogaeth yr Arglwydd Newborough.

Erin Mcnaught, Llysgennad Cenhedlaeth Nesaf NFU Cymru, yn arwain sesiwn grŵp.

Yn y cyfamser mynychodd y grŵp arall sesiwn prynhawn o siaradwyr; Helen Roberts a Caryl Hughes o’r NSA, Llysgennad Cenhedlaeth Nesaf NFU Cymru Erin Mcnaught, Kate Miles o Sefydliad y DPJ ac Angharad Thomas, UAC. Roedd y sesiynau hyn i gyd yn ymwneud â sefydliadau sy’n helpu pobl ifanc o fewn y diwydiant amaethyddol a chyffyrddodd rhai â’r brwydrau y gall pobl ifanc eu dioddef yn ystod y broses hon.

Roedd y diwrnod yn dirwyn i ben gyda David Evans, Prif Weithredwr CCF yn rhoi rhai sylwadau i gloi ar ba mor dda oedd y diwrnod wedi mynd a pha mor falch oedd CCF i fod yn noddi’r gynhadledd am y 7fed tro ac roedd yn edrych ymlaen at wneud yr un peth y flwyddyn nesaf. . Hoffai CFfI Cymru ddiolch yn ddiffuant i CCF am eu cefnogaeth barhaus, mae’n wirioneddol o werthfawr, ni fyddai’r gynhadledd fel y mae heddiw heb eu cefnogaeth.

Aelodau CFfI Cymru ar daith fferm ar Fferm Ty Newydd

Ar Ddydd Sul, y 15fed o Ionawr, aeth aelodau CFfI Cymru ar daith fferm gyda’r deulu Ellis, Ty Newydd, Trefnant. Croesawodd Rhodri a’i wraig Agharad, ynghyd â’u pedwar o blant, y criw o ffermwyr ifanc i’w fferm yn garedig. Dechreuodd Rhodri ac Angharad Ffermio Contract yn 2006 a phrynwyd 250 o fuches organig Holstein-Friesian yn Rhydycilgwyn, Rhuthun. Rhoddwyd rhybudd iddynt adael Rhydycilgwyn yn 2012 oherwydd salwch perchennog y fferm. A buont yn ddigon ffodus wedyn i gael y cyfle i symud i Dŷ Newydd ym mis Mawrth 2012. Gwerthwyd eu 250 pen o wartheg a phrynu 250 o heffrod croesfrid lloea yn y gwanwyn. Bellach mae ganddyn nhw gytundeb gyda llaeth Arla Organic McDonalds, gan odro 950 ar draws dwy uned. Mae ganddynt hefyd fuches gonfensiynol yn godro 270 o wartheg eraill. Mae hon yn fferm brysur a blaengar iawn ac maen nhw bob amser yn ymdrechu i helpu teuluoedd ifanc i gamu ar yr ysgol, yn union fel y gwnaethant trwy gyflogi help fferm leol a rheolwyr buchesi. Hoffem achub ar y cyfle hwn i ddiolch i Rhodri a’i deulu am eu croeso cynnes i Dŷ Newydd a dymuno’r gorau iddynt yn y dyfodol.

Ar y cyfan, roedd hwn yn ddigwyddiad hynod o lwyddiannus, gydag aelodau yn dysgu llawer am yr amrywiaeth o lwybrau ffermio sydd ar gael. Ac maen nhw’n gobeithio y gall y Ffederasiwn barhau i adeiladu ar y llwyddiant hwn yn y dyfodol.